ABSURDISME

Het alarmisme dat mij ernstig beroerde in het begin van mijn reis binnen het woke-gedoe, heeft nu plaatsgemaakt voor de glimlach en soms wat hilariteit. Dit weekeinde vroeg ik me af wat zogenaamde sensitivity-readers, dertig jaar na mijn dood, zouden kunnen veranderen aan een autobiografische roman (Blauwe nachten) die ik schreef in 1996. Misschien dat ‘blank’ in ‘wit’ zou worden veranderd, ‘slaven’ in ‘slaafgemaakten’ en dat vóór het woord ‘racisme’ stelselmatig ‘institutioneel’ zou worden geplaatst. Kinderlijk divertissement.

Tot zeer recentelijk moest je oppassen als je tegen deze wereldvreemde vorm van onverdraagzaamheid ten strijde trok. Voor je het wist werd je in een leeuwenkuil geduwd waar anti-woke-racisten, -fascisten en – echtsconservatieven hun misthoorns bespelen. Want zoals een ontkenner schreef vorig jaar in een NRC-column: ‘Het is mij niet gelukt het hoofdkwartier van de woke-beweging te vinden.’ Windmolens en complottheorieën bevolkten voor hem een hoofdzetel die van gebakken lucht aan elkaar hing. Hadden we simpelweg niet te maken met emancipatorische bewegingen die ietwat schuurden en schokten zoals het hoort?

Maar sinds afgelopen weekeinde weten we dat de ‘gevoeligheidslezers’ van de wereldberoemde schrijver Roald Dahl met hun zagen, bijlen en witwaspoeder aan het werk zijn gegaan. Dit 33 jaar na zijn dood. Over deze profanatie zweeg de schrijver, machteloos en noodgedwongen, als het graf. Maar dit moet een woke-brug te ver zijn geweest, gemeten aan de algehele verontwaardiging gisteren in krantenstukken. Zelfs icoon Salman Rushdie had het over een ‘absurde censuur’. Ook in Trouw konden we de ontstemdheid vernemen van de Nederlandse uitgever van Roald Dahl en het tegenoffensief van filosoof Floris van den Berg die met zijn boek Het spook van woke benadrukt dat ‘het woke-denken tolerantie, wetenschap en mensenrechten bedreigt.’ Hij pleit voor het boycotten van woke-wetenschappers. Maar dat zijn wel cancelinstrumenten, beste filosoof!

Ik vind juist dat we meer ruimte moeten geven aan het absurdisme en zelfdestructie van die verbeten profeten die in fatwa’s grossieren. Niets leuker dan grof zout in het democratische debat dat voor amusement kan zorgen. Toegegeven, ik dacht wel anders toen ik ‘woke’ voor het eerst in juni 2020 gebruikte. Ik rapporteerde over een
columnist van de Volkskrant wie de toegang van de antiracismedemonstratie op de Dam was ontzegd. ‘Witte mensen waren alleen welkom als ze woke zijn, en anders ‘donderen ze maar op’, schreef hij. Maar daarna kwam na talloze wereldvreemdheid het besef dat er met woke veel te lachen viel. Zoals bij het essay in de NRC van redacteur Sabrine Ingabire, waarin ze poneerde dat al te bleke journalisten geen zwarten zouden moeten interviewen want ‘zwarte  mensen zijn beter in staat om andere zwarte mensen te interviewen’. Zuiver racisme in het kwadraat dus.

Afgelopen zomer, in een creatieve schrijfbui, werd mijn mutatie van
ernstig naar vrolijk definitief voltooid. Ik verzon tal van verhalen waar het absurdisme van deze wakkere bombarie in fictie werd gevangen. En telkens verscheen mevrouw Ephi in mijn werkkamer omdat ze door mijn lachsalvo’s tijdens het tikken werd gealarmeerd. Mijn zomerse hilariteit verschijnt eind deze week in bundelvorm met als titel Twaalf Incorrecte Verhalen.

Deze column van Sylvain Ephimenco is dinsdag 19 februari 2023 verschenen in Trouw. De bundel Twaalf Incorrecte Verhalen is verkrijgbaar bij iedere (online) boekhandel in Nederland en Vlaanderen.