Deze week verscheen Anneli – verbinder tussen zwart en wit van Bert Dijkstra. Catherine Keyl, die het voorwoord schreef, nam het eerste exemplaar in ontvangst. Het voorwoord lees je onder de foto:
VOORWOORD CATHERINE KEYL
Het is best grappig om via je buitenlandse partner je eigen landgenoten beter te leren kennen. Vijftien jaar was ik partner van Peter Hawthorne, een in Engeland geboren journalist die op z’n zeventiende naar Zuid-Afrika emigreerde en nooit terugging. Zijn vier kinderen en tien kleinkinderen wonen er nog steeds en hijzelf ook.
Wanneer Peter in Nederland mee ging naar verjaardagen, eindigde het voorstellen altijd met: ‘O, dus u spreekt Afrikaans?’ we legden dan uit dat er 57 miljoen Zuid Afrikanen zijn en dat er maar 7 miljoen Afrikaans spreken. Dat er 11 nationale talen zijn. Of er werd gezegd: ‘Dat u het uithoudt in zo’n zwart land, is dat niet vreselijk?’
Of er was een eindredacteur die veertien dagen in Zuid-Afrika was geweest en tegen mij zei: ‘Nou, die witten hebben het er wel nog steeds voor het zeggen, he?’ Als ik vroeg hoe ze daarbij kwam, antwoordde ze dat je toch zag dat alle wijnboerderijen van witten waren. En of ik al betoogde dat al sinds 1994 de regeringen zwart zijn, het mocht niet baten. De verbazing die de Zuid-Afrikaanse boerendochter Anneli in het boek uitspreekt over de vermeende alwetendheid van veel Nederlanders als het om haar land gaat, is voor mij dus herkenbaar.
Zelf zou ik na vijftien jaar enkele maanden per jaar in Zuid-Afrika te zijn geweest mij nooit enige mening over Zuid-Afrika durven aanmeten. Het is een ingewikkeld en daardoor boeiend land.
Ik zal niet gauw de rellen in 2016 bij de mijnen van Marikana vergeten. Er vielen doden. Toevallig was ik in Zuid-Afrika toen die rellen in het Parlement werden besproken, een paar jaar later, live op tv. Ik zal nooit de zwarte vertegenwoordiger vergeten die de medicijnmannen de schuld gaf van alle ellende. De senghoma’s hadden immers tegen de arbeiders gezegd dat ze niet door de kogels geraakt konden worden, omdat ze onzichtbaar zouden zijn!
Ik viel van m’n stoel toen ik dat zag. Terwijl op de terrasjes in Kaapstad jongeren met elkaar appen, Europese design kleding kopen en in fantastische restaurants van het leven genieten, bestaat die oude Afrikaanse cultuur dus ook nog steeds.
Wij hebben erg de neiging in onze help-modus te vervallen als het over de zwarten in Afrika gaat. Ik word nogal misselijk als ik zielige filmpjes over arme zwartjes zie op onze tv, terwijl er gelukkig nu ook een rijkere zwarte middenklasse is met prachtige auto’s, huizen en kleding.
In die zin bestaat het oude Afrika helemaal niet meer.
Wel bestaat nog steeds onze neiging om paternalistisch te reageren, zoals in het levensverhaal van Anneli duidelijk wordt. Als een ZuidAfrikaanse micro-bioloog constateert dat het Omnikron virus niet zo schadelijk is als corona, moeten alle microbiologen in Europa dat wel even checken, door alles weer op kweek te gaan zetten. Er zal nog heel wat tijd voorbij gaan voor wij ‘normaal’ naar Afrikaanse landen kunnen kijken.
Catherine Keyl
Anneli – verbinder tussen zwart en wit (€ 22,50) kan je hier bestellen.