Harold Hamersma nam uit handen van Arthur van Amerongen en Reggie Smith het eerste exemplaar van Dé wijngids voor de Algarve en de Alentejo in ontvangst. Hieronder kan je voorwoord lezen dat Harold Hamersma voor de Portugese wijnbijbel schreef:
VOORWOORD DE WIJNGIDS VOOR DE ALGARVE EN DE ALENTEJO
Laat die Van Amerongen in die stukkies in HP/De Tijd en de Volkskrant maar beweren dat hij de Ongekroonde Koning van Portugal is. Maar ik was er veel eerder. Al halverwege de jaren zeventig stuurde ik met mijn vriend Klaas in een lichtblauwe Simca Chrysler met vinyltop door wat wij ‘het laatste ontwikkelingsland van Europa’ noemden. De opwinding die de Anjerrevolutie had teweeggebracht, was maar net verwelkt.
Op de aangeharkte wijngaarden in Bordeaux, waar wij gratis proeverijen en flessen aftroggelden door ons voor te stellen als ‘journalist et photographe Hollandais’ waren wij, nota bene teenagers, even uitgekeken. Verder, naar het zuiden. We zagen de hutten van de sloppenwijken rondom Lissabon, als witte puisten tegen de bergwand. Het medelijden dat we voelden voor de kip die voor onze ogen geslacht werd, toen we in een restaurantje langs de kant van een snelweg, eindigend in het niets, de prato do dia, de dagschotel, bestelden. De noeste, woeste, ongepoetste rode wijn, vol bitters, rafelranden en zuren die zonder plichtplegingen op het plakkerige plastic tafelkleed tussen ons in werd gezet in een karaf die van pantserglas moet zijn geweest. Amália Rodrigues die op de achtergrond haar fado fluisterde, de couleur locale verder inkleurend.
Ik heb altijd een zwak gehouden voor Portugal, ooit toch de wat morsige buurman van Spanje. De tuin onverzorgd. Het hemd uit de broek. Dirk uit Van Kooten en De Bie. De goede reputatie van port werd overschaduwd door Mateus rosé die als ’s werelds bestverkochte rosé een laakbare ambassadeursrol vervulde. Portugals vinologische vlaggenschip stuurde door een zee van bulkrosé, de schuimkoppen ontstaan door ingespoten koolzuur. De pijn aan de tanden veroorzaakt door zijn platte zoetzuur. De pijn aan de ogen door de Duitse Bocksbeutel waarin Mateus zijn wijnevangelie verkondigde.
Graag had ik Portugal al eerder willen helpen met het onder de aandacht brengen van hun wijnen waarvan de kwaliteit stapje voor stapje beter werd. Dan had ik ze misschien ook kunnen behoeden voor het missen van kansen voor open doel. Zo werden er tijdens een bezoek van een handelsdelegatie aan China – waar de Portugese president zich vergezeld wist door de beste wijnmakers van zijn land – bij het diner Chileense wijnen geschonken. En kregen in Londen de gasten bij de opening van het Serpentine Pavilion, dat door twee Portugese architecten is ontworpen, Argentijnse wijn geserveerd. Jammer natuurlijk, want dat waren weliswaar kleine, maar toch ook prachtige podia om aan de wereld kenbaar te maken dat er sprake is van een heuse tafelwijn-revolutie, zij het dat deze fluisterend en op kousenvoeten plaatsgreep. Typisch Portugees. Geen haast.
Maar inmiddels is het vertrouwen in eigen kunnen daar. De uitnodigingen om het wijnland Portugal te bezoeken zijn legio. Ervaar ons veelzijdige terroir. Bezoek onze nieuwe universitaire wijnbouw –en oenologieopleidingen die vooral de laatste tien jaar zo’n enorme vlucht hebben genomen! In een land dat meer hectaren wijngaarden heeft dan Australië, een hoger percentage van het akkerland met druivenstokken beplant weet dan Frankrijk en wat hoeveelheid autochtone druivenrassen betreft alleen overtroffen wordt door Italië.
En juist in die ‘eigen druiven’ schuilt de kracht. Waar het verwijt richting Spanje klinkt dat veel van hun rood moderne, op techniek gemaakte allemansvrienden zijn, vaak uniform van stijl vanwege de dominantie van de tempranillo, koestert Portugal zijn bijna driehonderd verschillende eigen druiven. Die mogelijkheid tot onderscheid op het wereldwijde wijntoneel is aan de ene kant hun kracht, maar aan de andere is dit ook hun achilleshiel.
Want hoe al die druiven aan een breder publiek te presenteren? Weten we net chardonnay en cabernet sauvignon uit elkaar te houden, verschijnen daar antão vaz, alvarinho, touriga nacional en trincadeira ten tonele. En dan ook nog eens uit onbekende streken als Bairrada, Ribatejo, Bucelas, Setúbal en Alentejo. Help!
Maar dan, dan is daar toch Arthur van Amerongen, plots ontbolsterd tot De Ongenaakbare Wijnkeizer van Portugal. In zijn hofhouding weet hij keldermeester Reggie Smith, al meer dan twintig jaar protagonist pur sang van Portugese wijnen. Samen reizend, samen schrijvend, maakten zij deze rough guide, deze inside, dit onmisbare reisboek vol geheimtips.
De hoogste tijd om weer eens richting de Algarve en de Alentejo te gaan. Maar eens even kijken of ik nog ergens een Simca Chrysler op de kop kan tikken.
Harold Hamersma