Sylvain Ephimenco
De GLC op bezoek

Ik was net aan mijn volgende column begonnen toen er beneden werd aangebeld. Enigszins geïrriteerd nam ik nog de tijd om mijn eerste zinnen te herlezen voordat ik open ging doen: ‘Deze man met sombere blik wordt als het prototype van de klimaatactivist beschouwd. Zelfs zijn eigen moeder en vader zullen hem niet meer kunnen herkennen. Deze ontwikkeling kan als een zwarte bladzijde uit een verbijsterend tijdperk worden gezien.’ Ik liep vervolgens rustig de trap af en deed open. Drie mannen in regenjas en met gleufhoed op keken mij indringend aan en lieten hun pasjes zien. Ik schrok: de sensitivity readers van de GLC, de GevoeligheidsLezersCentrale, op bezoek!

Ze duwden me opzij en liepen naar mijn werkkamer. Toen ik weer plaats had genomen voor mijn laptop legde hun chef een vaderlijke hand op mijn schouder, terwijl de twee anderen driftig in hun notitieboekjes begonnen te schrijven. De GLC was een machtige organisatie geworden. Eerst werden eerder gedrukte teksten door hen aan de veranderde tijdgeest aangepast. Voorbeelden te over.

Twee vrouwen, de roman van Harry Mulisch, werd Twee mensen die menstrueren. Maar ook het boek van Willem Frederik Hermans Nooit meer slapen, werd discriminerend gevonden, omdat de aandoening van patiënten met slapeloosheid door de auteur met de dood werd geassocieerd. Het werd Nooit meer uit wakkerstand raken (ook al vonden literaire critici deze aanpassing ietwat verwarrend). Het ultrakorte verhaal Lekker kerstbrood (1973) van de laatste der Grote Drie, Gerard Reve, werd niet-inclusief voor moslims gevonden en daarom veranderd in Lekker brood voor de feestdagen.

Maar nu was de GLC een nieuwe fase ingegaan en moesten teksten direct bij het concipiëren worden gecontroleerd. Er werden steekproeven gehouden en vandaag werd ik onaangekondigd het proefkonijn van deze gevoeligheidslezers. Onder hun regie moest ik mijn beginnende column ‘verrijken’, zoals ze zeiden. ‘Man’, ‘moeder en vader’, dat kon niet meer. ‘Sombere blik’ was te negatief en ‘zwarte bladzijde’ discriminerend voor mensen van kleur. ‘Verbijsterend tijdperk’ deed geen recht aan de muterende tijdgeest. Ik zweette peentjes en tikte maar door. ‘Prototype’ te onpersoonlijk en ‘activist’ voor klimaatbewuste jongeren ronduit neerbuigend. Toen mijn tekst eindelijk aan hun wensen voldeed, zetten ze hun gleufhoed weer op, namen vriendelijk afscheid en verdwenen weer naar buiten.

Ik was buiten adem en mijn hart ging tekeer. Ik herlas mijn aangepaste teksten: ‘Deze mens die niet menstrueert, met een blik die hunkert naar meer helderheid, wordt als functioneel model beschouwd voor de vereenzelviging door volgende exemplaren uit de categorie bewuste burgers die niet bang zijn te schuren en te schokken als het gaat om de negatieve fossiele effecten van menselijke overconsumptie op de traditionele structuur van de natuur en haar seizoenen. Ouder één noch ouder twee zullen hem nog kunnen plaatsen in de oorspronkelijke textuur van hun verouderde vooroordelen. Deze ontwikkeling kan als een schone bladzijde worden gezien voor een opwindend tijdperk van nieuwe inzichten.’

Ik voelde de rust in mijn hoofd terugkeren. Mijn tekst was twee keer zo lang, maar mooi van incorrect aangepast naar nu goedgekeurde ‘wakkerheid’, het nieuwe woord voor het al te beladen ‘woke’.

Deze column van Sylvain Ephimenco is eerder verschenen in Trouw. De bundel Twaalf Incorrecte Verhalen is verkrijgbaar bij iedere (online) boekhandel in Nederland en Vlaanderen.